δεινόσαυροι

δεινόσαυροι
Ερπετά που έζησαν αποκλειστικά στον μεσοζωικό αιώνα και έχουν εκλείψει. Διέφεραν μεταξύ τους στη μορφή, όχι μόνο ως προς τις διαστάσεις (το μήκος τους μπορούσε να φτάσει από μερικά εκατοστά έως 30 μ.) και τον τρόπο ζωής, αλλά και στους χαρακτήρες κατασκευής. Αρκετά γένη ήταν σαρκοφάγα και άλλα φυτοφάγα. Συνήθως βάδιζαν με τα τέσσερα άκρα και ορισμένα με τα δύο, οπότε τα μπροστινά άκρα ήταν λιγότερο ανεπτυγμένα από τα πίσω. Είχαν κρανίο μετρίων διαστάσεων, εγκέφαλο πολύ μικρό, δόντια στα φατνία, λαιμό και ουρά κατά κανόνα μακριά. Εμφανίστηκαν πριν από περίπου 200 εκατ. χρόνια, επικράτησαν σε όλες τις ηπείρους και εξαφανίστηκαν κατά το τέλος του κρητιδικού. Οι δ. υποδιαιρούνται σε δύο τάξεις: τους σαυρόποδες και τους ορνιθόποδες, που διέφεραν μεταξύ τους ως προς την κατασκευή της πυελικής ζώνης. Από τους πιο ενδιαφέροντες δ. είναι το γένος αλλόσαυρος,στο οποίο ανήκαν ζώα μήκους 8-12 μ., τα μπροστινά άκρα των οποίων ήταν λιγότερο ανεπτυγμένα από τα πίσω. Τα πίσω πόδια μαζί με τη δυνατή ουρά στήριζαν το σώμα. Οι δ. αυτοί, των οποίων απολιθώματα βρέθηκαν στο κατώτερο κρητιδικό της Αμερικής, είχαν ισχυρή οδοντοστοιχία σαρκοφάγου και ζούσαν κυρίως σε βαλτώδεις ζώνες. Στο γένος αγκυλόσαυρος κατατάσσονται φυτοφάγοι δ., με κοντόχοντρο σώμα, καλυμμένο με οστέινες πλάκες· έζησαν κατά το κρητιδικό στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Το γένος βροντόσαυρος περιλάμβανε φυτοφάγους δ., μήκους 18-25 μ. και βάρους άνω των 35 τόνων. Τα ζώα αυτά, που είχαν ιδιαίτερα μικρό κεφάλι, ενώ ο λαιμός, η ουρά και το σώμα τους ήταν μεγάλα, έζησαν κατά το ιουρασικό στα έλη της Βόρειας Αμερικής. Οι φυτοφάγοι δ. του γένους ιγουανόδοντες (μήκους 5-10 μ. και ύψους άνω των 5 μ.) είχαν τόσο μικρά μπροστινά άκρα, ώστε δεν ακουμπούσαν στο έδαφος και χρησίμευαν μόνο για να συλλέγουν τροφή· η δυνατή ουρά και τα πίσω άκρα στήριζαν το ογκώδες σώμα τους· το άνω σαγόνι του ανεπτυγμένου κεφαλιού κατέληγε σε ράμφος κερατινώδους ουσίας. Απολιθωμένοι σκελετοί αυτών των δ. βρέθηκαν στο Βέλγιο και φυλάσσονται στο Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών των Βρυξελλών. Από τους δ. με την πιο παράξενη μορφή αναφέρονται τα άτομα του γένους στεγόσαυρος. Χαρακτηρίζονταν από το πολύ μικρό κεφάλι και από μία διπλή σειρά μεγάλων, oστέινων πλακών μεταξύ του τραχήλου και της ουράς, οι οποίες δεν συνδέονταν με τον κορμό, ενώ στο εξωτερικό τμήμα της ουράς είχαν μακριές και ισχυρές άκανθες. Οι δ. αυτού του γένους, που έφταναν περίπου τα 7 μ., έζησαν στη Βόρεια Αμερική κατά το ιουρασικό και στην αρχική φάση του κρητιδικού. Οι δ. ήλθαν στην επικαιρότητα με μία σειρά από κινηματογραφικές ταινίες επιστημονικής φαντασίας (κυρίως με τη σειρά Τζουράσικ Παρκ του Στίβεν Σπίλμπεργκ), που παρείχαν μία επιστημονικοφανή περιγραφή αυτών των ερπετών, πάντα βέβαια με τις ανάλογες υπερβολές που απαιτεί η βιομηχανία του θεάματος. Υποθετική αναπαράσταση τοπίου του μεσοζωικού αιώνα με δεινόσαυρους: 1) βροντόσαυρος 2) βραχιόσαυρος 3) τρικεράτοψ 4) διπλοδόκους 5) τραχόδων 6) τυραννόσαυρος 7) στεγόσαυρος 8) σκολόσαυρος. Σχηματική παράσταση της εξέλιξης των δεινόσαυρων. Μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι στις διάφορες ομάδες, από μορφές γενικά μικρές, προήλθαν οι γιγάντιες. Στεγόσαυροι: 1) σκελιδόσαυρος· 2) στεγόσαυρος· 3) αγκυλόσαυρος· 4) πρωτοκεράτοψ· 5) τρικερότοψ. Ιγουανόδοντες: 6) καμπτόσαυρος· 7) ιγουανόδους· 8) τραχόδων. Σαυρόποδες: 9) θηκοδοντόσαυρος· 10) πλατεόσαυρος· 11) βροντόσαυρος. Πτερόποδες: 12) παλαιόσαυρος· 13) τυραννόσαυρος· 14) ορνιθολέστης· 15) ορνιθόμινος. Σκελετός του allosaurus naleus (μήκους 5-7 μ.), σαρκοφάγου δεινόσαυρου του ιουρασικού. Αβγό δεινόσαυρου, που ανήκει στο γένος πρωτοκεράτωψ.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Look at other dictionaries:

  • γεωλογία — Επιστήμη που μελετά την εξελικτική ιστορία της Γης και την υλική σύσταση των δυνάμεων που την διαμόρφωσαν. Αναλυτικότερα, η γ. εξετάζει τα διαδοχικά στάδια εξέλιξης του πλανήτη μας, τους διάφορους παράγοντες που επέδρασαν στη διαμόρφωση της… …   Dictionary of Greek

  • παλαιοζωολογία — Κλάδος της παλαιοντολογίας, που ασχολείται με τη μελέτη των ζώων, τα οποία έζησαν στην υδρόγειο σε προηγούμενες γεωλογικές περιόδους και εποχές. Σήμερα είναι επιστημονικά εξακριβωμένο ότι η ζωή υπήρχε, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με την απλή… …   Dictionary of Greek

  • αιώνες, γεωλογικοί — Η ιστορία της Γης διαιρείται σε πέντε αιώνες: (α) αρχαϊκόςαρχαιοζωικός (που περιλαμβάνει και τον προτεροζωικό, ορισμός που δεν επικράτησε τελικά), (β) πρωτογενήςπαλαιοζωικός, (γ) δευτερογενήςμεσοζωικός, (δ) τριτογενήςκαινοζωικός, (ε) τεταρτογενής …   Dictionary of Greek

  • ατλαντοσαυρίδες — (atlantosauridae). Οικογένεια ερπετών που έχει εκλείψει. Ανήκε στην τάξη των δεινοσαύρων. Απολιθωμένα λείψανά τους βρέθηκαν σε στρώματα του μεσοζωικού αιώνα. Ξεχωρίζουν από τους άλλους δεινόσαυρους κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο είναι… …   Dictionary of Greek

  • εξέλιξης, θεωρία της- — Θεωρία κατά την οποία όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος έχουν υποστεί, με την πάροδο του χρόνου, μεταμορφώσεις σύμφωνα με μια φυσική διαδικασία εξέλιξης που τα οδήγησε βαθμιαία από μια αρχέγονη, ομοιογενή και αδιαφοροποίητη κατάσταση, σε… …   Dictionary of Greek

  • κομψογναθίδες — (Compsognathidae). Οικογένεια δεινοσαύρων της υπόταξης των κοιλουροσαυρίων. Οι κ. ήταν δίποδοι σαρκοφάγοι δεινόσαυροι μικρού μεγέθους –στο μέγεθος περίπου μίας κότας– και περιλάμβαναν μονάχα ένα γένος, τον κομψόγναθο (Compsognathus). Τα άκρα τους …   Dictionary of Greek

  • παλαιογενές σύστημα — Το πρώτο σύστημα του καινοζωικού αιώνα, που αντιστοιχεί στην πρώτη περίοδο της γεωλογικής ιστορίας της Γης κατά τον αιώνα αυτόν. Το π.σ. ακολουθεί το κρητιδικό και προηγείται του νεογενούς συστήματος. Ο όρος π.σ. καθιερώθηκε ύστερα από πρόταση… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”